Szkolny Ośrodek Kariery

Badania przyszłościowych trendów na europejskim rynku pracy prowadzone są regularnie przez Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego. Według prognoz tej organizacji w latach 2006-2020 przewidywany popyt na pracę dla krajów Unii Europejskiej wzrośnie w kategorii specjalistów, do których zalicza się inżynierów, a także specjalistów z zakresu nauk ścisłych i ochrony zdrowia oraz w tych samych dziedzinach w kategorii technicy (średni personel). Największy spadek przewiduje się w kategoriach zawodowych takich jak pracownicy sektora rolnictwa i rybołówstwa oraz rzemieślnicy. Nieznaczny spadek nastąpi wśród pracowników sił zbrojnych (dane szczegółowe znajdują się w tabeli 1).

Z analizy prognoz Europejskiego Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego wynika również, iż w latach 2006-2020 w całej UE może powstać około 20 mln nowych miejsc pracy, a ponad 80 mln zostanie zwolnione przez osoby opuszczające rynek pracy, w tym ze względu odchodzenie na emeryturę. Z drugiej strony - dane Europejskiego Urzędu Statystycznego wskazują, iż liczba osób w wieku produkcyjnym (15-64 lata) w tychże krajach zmniejszy się około o 6 milionów w latach 2006-2020. Połączenie tych prognoz z tendencją starzenia się społeczeństwa powoduje, iż w przyszłości może dojść do niedoboru kadr na rynku europejskim.

Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego opracowało również szacunkowe prognozy zatrudnienia do 2020 r. w odniesieniu do całych sektorów i grup zawodów. Największy spadek zatrudnienia wg sektorów gospodarki w latach 2006-2020, dotknie sferę usług podstawowych (do których zaliczmy m.in. górnictwo i rolnictwo) oraz niewielkim stopniu przemysł wytwórczy. W budownictwie nastąpi nieduży wzrost, zaś największe zapotrzebowanie będzie występować w sektorze biznesu i innych usługach (ponad 14 mln) oraz usługach publicznych (koło 5 mln). Z prognoz Cedefop wynika, iż do roku 2020 najwięcej stanowisk powstanie właśnie w szeroko pojmowanym sektorze usług, w tym dla biznesu, pomocy społecznej, usługach osobistych, ochronie zdrowia, cateringu i hotelarstwie oraz dystrybucji (dane szczegółowe znajdują się w tabeli 2).

Ponadto, należy zaznaczyć, iż do 2020 r. prognozuje się, że około 3/4 wszystkich pracowników będzie pracować w sektorze usług, co w konsekwencji doprowadzi do wzrostu zatrudnienia o ok. 5% w porównaniu z 2006 r. Zmiany na europejskim rynku pracy w perspektywie 5-10 lat będą mocno wpływać na rodzaj wymaganych kompetencji i umiejętności. W następnych latach będziemy obserwować zwiększenie popytu na stanowiska pracy wymagające wyższych umiejętności oraz elastyczną kadrę wykwalifikowanych pracowników.

W tabelach (tabela 3, tabela 4) zaprezentowano prognozy Europejskiego Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego, które wskazują na przyrost stanowisk pracy, w przypadku których wymagane są wysokie kwalifikacje, z 26% w 2006 r. do 31,5% w 2020 r., przy czym równocześnie będziemy obserwować spadek zatrudnionych posiadających niskie kwalifikacje.

Warto wspomnieć, iż w sektorze usług generującym największą ilość miejsc pracy pożądane umiejętności będą dotyczyć przede wszystkim obsługi klienta, m.in. umiejętności komunikacyjnych i informatycznych. Na wszystkich stanowiskach kluczowe będą tzw. horyzontalne umiejętności takie jak komunikatywność, umiejętność analitycznego myślenia i rozwiązywania problemów oraz zarządzania czasem.

Trzeba podkreślić, iż na całym świecie zapotrzebowanie na pracowników będzie wzrastać w długim okresie czasu. Ponadto, podobnie jak w krajach Unii Europejskiej obserwujemy tendencję do zwiększania kwalifikacji pracowników, a tym samym osób z wykształceniem wyższym. Charakterystyczne jest także zwiększanie roli sektora usług oraz wysokich technologii kosztem sektorów tradycyjnych i rolniczych. Niepokojącą tendencję można zaobserwować w krajach wysokorozwiniętych, w których społeczeństwo starzeję się, z drugiej zaś strony - liczba osób młodych jest coraz mniej wystarczająca, by w dłuższej perspektywie zaspokoić zapotrzebowanie popytowe rynku pracy.

Europejskie tendencje wyraźnie podążają w kierunku rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, a także rozwoju nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz szeroko pojętego sektora usług. Powodują tym samym potrzebę mocniejszego ukierunkowania na edukację i poprawę kapitału ludzkiego UE. W związku tym wymagania dotyczące kwalifikacji osób zatrudnionych będą nakierowane na umiejętności kluczowe, jakimi są: sprawność uczenia się i samodoskonalenia oraz rozwiązywania problemów, szybkiej analizy przy wykorzystaniu informacji z wielu źródeł, komunikowania, organizowania pracy, a także opanowania technik i narzędzi pracy, projektowania działań i przyjmowania odpowiedzialności za wyniki.

Reasumując, należy zaznaczyć, iż w perspektywie 5-10 najbliższych lat europejski rynek pracy, a więc wymagania odnośnie zapotrzebowania na konkretne zawody oraz umiejętności i kompetencje pracowników, będą ulegać sporym zmianom. Jest to związane z nieuchronnym rozwojem nowych technologii informatycznych i telekomunikacyjnych, coraz dynamiczniejszym oparciu gospodarek na tzw. wiedzy. Ponadto, zmiany zachodzą także w strukturze społecznej państw Unii Europejskiej, w których poprawa warunków socjalnych i rozwój systemu ochrony zdrowia powoduje wydłużanie okresu życia Europejczyków. Jednak z drugiej strony - obserwujemy wyraźną tendencję zmniejszania liczby urodzeń w krajach UE prowadzącą do spadku tzw. siły roboczej, co w konsekwencji może mieć niekorzystne oddziaływanie, zwłaszcza dla czołowych gospodarek kontynentu europejskiego. Należy zaznaczyć, iż obserwuje się zwiększenie szeroko pojętego sektora usług i na tym rynku liczba miejsc pracy będzie najbardziej dynamicznie wzrastać i generować największą ich ilość.